આયુષ્માન ભારત – પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના

પરિચય

આયુષ્માન ભારત – પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (PM-JAY) એ ભારત સરકારની એક મહત્વપૂર્ણ આરોગ્ય વીમા યોજના છે, જેનો ઉદ્દેશ દેશના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગોને ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્ય સેવાઓ પૂરી પાડવાનો છે. આ યોજના 2018માં શરૂ કરવામાં આવી હતી અને તે વિશ્વની સૌથી મોટી આરોગ્ય વીમા યોજનાઓમાંની એક છે. આ યોજના દ્વારા ગરીબ અને સંવેદનશીલ પરિવારોને મફત આરોગ્ય સેવાઓ પ્રદાન કરવામાં આવે છે, જેથી તેઓ ગંભીર બીમારીઓના ખર્ચનો બોજ ઉઠાવવામાં સક્ષમ બને.

યોજનાનો ઉદ્દેશ

• આર્થિક સુરક્ષા: ગરીબ પરિવારોને ખર્ચાળ તબીબી સારવારના ખર્ચથી બચાવવું.

• ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્ય સેવાઓ: દેશભરની હોસ્પિટલોમાં મફત અને ગુણવત્તાયુક્ત સારવાર પૂરી પાડવી.

• સમાવેશી વિકાસ: આરોગ્ય સેવાઓની સુલભતા દ્વારા સમાજના તમામ વર્ગોના જીવન ધોરણમાં સુધારો કરવો.

યોજનાની મુખ્ય વિશેષતાઓ

1. કવરેજ: આ યોજના હેઠળ દરેક પાત્ર પરિવારને દર વર્ષે 5 લાખ રૂપિયા સુધીનું આરોગ્ય વીમા કવરેજ આપવામાં આવે છે.

2. લાભાર્થીઓ: આ યોજના લગભગ 50 કરોડ લોકોને આવરી લે છે, જેમાં ગરીબ અને સંવેદનશીલ વર્ગના લોકોનો સમાવેશ થાય છે.

3. સારવારનો અવકાશ: હોસ્પિટલમાં દાખલ થવું, શસ્ત્રક્રિયાઓ, દવાઓ, ડાયગ્નોસ્ટિક ટેસ્ટ, અને અન્ય તબીબી સેવાઓનો સમાવેશ થાય છે.

4. કેશલેસ સેવા: લાભાર્થીઓને નેટવર્કમાં સામેલ હોસ્પિટલોમાં કેશલેસ સારવાર મળે છે.

5. દેશવ્યાપી સુલભતા: આ યોજના દેશભરની સરકારી અને ખાનગી હોસ્પિટલોમાં લાગુ છે.

પાત્રતા

આ યોજના હેઠળ લાભ મેળવવા માટે, પરિવારોની ઓળખ સામાજિક-આર્થિક અને જાતિ ગણતરી (SECC) ડેટાબેસના આધારે કરવામાં આવે છે. નીચેના કેટલાક માપદંડો ધ્યાનમાં લેવામાં આવે છે:

• ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં: ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા, નાના ખેડૂતો, મજૂરો, અનુસૂચિત જાતિ/જનજાતિના પરિવારો.

• શહેરી વિસ્તારોમાં: ઘરેલુ કામદારો, રાગપીકર્સ, રસ્તા પરના વેપારીઓ વગેરે.

લાભો

આર્થિક રાહત: ગંભીર બીમારીઓના ખર્ચનો બોજ ઓછો થાય છે.

ઝડપી સારવાર: કેશલેસ સેવાને કારણે સમયસર સારવાર મળે છે.

જાગૃતિ: આરોગ્ય પ્રત્યેની જાગૃતિમાં વધારો થાય છે.

સ્ત્રીઓ અને બાળકો માટે લાભ: ખાસ કરીને ગર્ભવતી મહિલાઓ અને બાળકોને ગુણવત્તાયુક્ત સારવાર મળે છે.

દુરુપયોગ: ખોટા દાવાઓ અને દુરુપયોગની શક્યતા.